Alzheimer ve parkinson hastalarını heyecanlandıran buluş! Yaşa bağlı unutkanlık tarih mi oluyor?.

Yeni bir deneysel ilaç, alzaymırdan (alzheimer) muzdarip olanlar başta olmak üzere, yaşa bağlı unutkanlık problemi yaşayan birçok insanı heyecanlandırdı. Fareler üzerinde test edilen ilacın, yaşa bağlı bilişsel düşüşü tersine çevirdiği ortaya çıktı.

Bilim insanları, ISRIB adlı bir ilacın farelerde yaşa bağlı hafıza ve zihinsel esneklik düşüşlerini tersine çevirmede ne kadar etkili olduğunu test etti. Çalışmalar sonucunda, California Üniversitesi ve San Francisco’dan (UCSF) bilim adamları ekibi, şaşırtıcı sonuçlar elde etti.

Araştırmacı Susanna Rosi yaşa bağlı bilişsel kayıpların daha fazla “kalıcı bozulma” yerine, bir tür tersine çevrilebilir fizyolojik “tıkanmadan” kaynaklanabileceğini öne sürüyor.

Bunun yerine, bilişsel kapasitelerin geri döndürülemez bir şekilde kaybolmadığı, ancak entegre stres tepkisi (ISR) olarak bilinen bir mekanizmanın bir sonucu olarak engellendiği ve uykuda olduğu belirtildi.

UCSF Biyokimya ve Biyofizik Bölümü’nde profesör olan Peter Walter’a göre, bu tıkanma “hücresel stresin kısır döngüsü” tarafından tetikleniyor.

ISRIB’in fareler üzerinde kullanıldığı daha önceki çalışmalardan, ilaçla kısa süreli tedaviyle bile, neredeyse bir gecede travmatik beyin hasarından sonra normal beyin fonksiyonunu geri getirebileceği sonucuna varıldığı iddia edildi.

Bilim adamları, travmatik beyin hasarlarını, yaşa bağlı bilişsel düşüşe benzer olarak görüyorlar. Bu nedenle, mekanizma tarafından kısıtlandıktan sonra hücrelerin protein üretim mekanizmalarını yeniden devreye alacağı düşünülerek, ilacı bu alanda test etmek istediler.

Uzmanlara göre istenmeyen stres tepkisi, tipik olarak bir hücrede protein üretimindeki düzensizliklere nedeniyle tetiklenebilir. Bu durum, viral enfeksiyon veya kanser varlığının bir işareti olabilir. Önlem olarak hücrenin protein sentez mekanizmasını yavaşlatır, ancak çok uzun süre açık kalırsa hücre işlevini ciddi şekilde bozabilir ve bilişsel işlev kaybı açısından ciddi sonuçlar doğurabilir.

Rosi, araştırmayla ilgili açıklamasında, “ISRIB’nin travmatik beyin hasarı olan hayvanlarda bilişi nasıl geri yüklediğini gördük. Bu birçok yönden yaşa bağlı bilişsel gerilemenin hızlandırılmış bir versiyonu gibi. Çılgınca bir fikir gibi görünebilir, ancak ilacın yaşlanmanın semptomlarını tersine çevirip çeviremeyeceğini sormak mantıken bir sonraki adımdı.” ifadelerini kullandı.

Araştırmacılar yeni çalışmada, fareleri labirentten kaçmaları için eğitti; bu, yaşlı fareler için tipik olarak zor olan, çok sayıda bilgiyi geri çağırma gerektiren zor bir görevdi.

Üç günlük eğitimleri sırasında günlük küçük dozlarda ISRIB alan yaşlı hayvanlar, daha genç farelerden ve aynı yaşta olup tedavi görmeyen farelerden çok daha iyi performans gösterdi.

Haftalar sonra aynı fareleri, çıkışı günlük olarak değişen bir labirentten kaçmaları için eğittiler. Bu da sadece bir geri çağırma görevinden daha fazla sürekli ve uyarlanabilir zihinsel esneklik gerektiriyordu. Sonuçlar, tedavi görmüş yaşlı farelerin daha genç ve tedavi edilmeyen yaşıt farelerden çok daha iyi performans gösterdiğini ortaya koydu.

Araştırmacılar ayrıca ISRIB tedavisinin uygulanmasından sonraki gün beyin analizleri yaptılar. Şaşırtıcı bir şekilde, nöronal yaşlanmanın açıklayıcı işaretlerinin bir gecede ortadan kaybolduğunu buldular. Elektriksel aktivite, uyarılmaya çok daha genç bir beyin gibi daha canlı bir şekilde tepki verirken, hücreler de birbirleriyle çok daha fazla bağlantılı görünüyordu.

Araştırma, diğerleri arasında Alzheimer, demans, multipl skleroz ve Parkinson gibi dejeneratif nörolojik bozuklukların tedavilerini içeren geniş kapsamlı uygulamalara sahip olabilir.

Araştırmacılar ciddi bir yan etki gözlemlemediler. Bu kadar kritik bir mekanizmanın harekete geçirilmesinde yan etkinin olmamasının, ‘düşük dozdan’ kaynaklandığından şüpheleniyorlar.

Walter, ‘Sonuçlar, neredeyse gerçek olamayacak kadar iyi görünüyor.’ dedi.