Türk Resmi’nin öncü isimleri..

18 ve 19. yüzyılda Türk sanatında önemli gelişmeler yaşanırken Türk ressamlar da dönemlerini resmederek uluslararası boyutta tarihi eserlere imzalarını atmışlardır. İşte Osmanlı ve Türk resmine imza atanlar…

Resim sanatının Osmanlı İmparatorluğu’nun sanat dalları arasına katılımı sarayın isteği ve teşvikiyle Tanzimat dönemi öncesinde gerçekleşir. Günümüzde kısaca batılılaşma olarak tanımladığımız, aslında Osmanlı İmparatorluğu’nun bilim çağına açılması olarak değerlendirilebilecek yenilikler, Saray yaşamında başlayan ve günlük hayattan öğrenime, politikadan ekonomiye, askerlikten hukuka kadar her alanda yeniden yapılanmayı gündeme getirir. Bu bağlamda 18 ve 19. yüzyılda Türk Sanatında da önemli gelişmeler yaşanır.

Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kültür Portalına göre; Çağcıl adımlar, kendiliğinden oluşan dönüşümler halinde, yavaş yavaş ortaya çıkar ve toplum yapısının değişimine uyarlı bir gelişim çizgisi izler.
İşte Türk ressamlarından kesitler:

Şeref Akdik

(1899-1972)

1899 yılında İstanbul’da doğan Şeref Akdik ilk ve orta öğrenimini Fâtih Merkez Rüşdiyesi’nde yaptı. Resme olan yeteneği onu bu sanatı meslek olarak benimsemeye sevk etti. Hoca Ali Rızâ ve İbrahim Çallı ile tanışarak onların da teşvikiyle 1915’te Sanâyi-i Nefîse Mektebi’ne girdi. Ancak bir süre sonra savaş sebebiyle ayrılmak zorunda kaldı. Savaştan sonra tekrar başladığı okulu M. Warnier, Ömer Âdil ve İbrahim Çallı’nın atölyelerinde çalışarak 1924’te bitirdi. Bir yıl sonra açılan bir devlet imtihanını kazandı ve sanatını ilerletmek üzere Fransa’ya giderek Paris’te Julian Akademisi’nde Prof. Albert Laurence’le çalıştı.

Eren Eyüboğlu
(1907 – 1988)
Eren Eyüboğlu, Yaş’ta tamamladığı güzel sanatlar eğitiminden sonra 1929’da gittiği Paris´te dört yıl Andre Lhote’un atölyesinde resim çalıştı.

Şeker Ahmet Paşa
(1841-1907)

Ahmet Ali Paşa 1841 yılında Üsküdar’da doğmuş ve 1907’de vefat etmiştir. Babası Ali Efendi’dir. Beş yaşında Üsküdar’da bir okula başlamış ve dokuz yıl süren bu ilk tahsil devresinden sonra sınavla Tıbbiye Mektebi’ne girmiştir.

Refik Fazıl Epikman
(1902 – 1974)
1924 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi Yüksek Resim Bölümü’nden mezun olan Refik Fazıl Epikman Çallı Atölyesi’nde çalıştı. Yeni Resim Cemiyeti üyeleri arasında yer alan Epikman, cemiyetin açtığı sergiye katıldı ve Atatürk’ün isteğiyle Avrupa’ya gönderilen öğrenciler arasında yer aldı.

Fatma Nazlı Ecevit
(1900 – 1985)
Asker kökenli bir aileden gelen Fatma Nazlı Ecevit, 1915’te Darulmuallimât (kız öğretmen okulu)’ı, 1922’de İnas Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi)’ni bitirdi.

Feyhaman Duran
(1886-1979)
Ressam ve hattat olan Feyhaman Duran, Galatasaray Sultanisi’ni bitirdi. Okulda Şevket Dağ, Tevfik Fikret ve Viçen Arslanyan’ın öğrencisi oldu, hüsn-ü hat dersi aldı. Mezun olduğu okulda hüsn-ü hat hocalığı yaptı.

Halife Abdülmecid Efendi
(1868-1944)

Kültürel ve sosyal yaşamda etkin rol oynamış olan ressam Abdülmecid Efendi, Sultan Abdülaziz’in oğludur. Şehzade, hanedanın son veliahtı ve halifesi olarak Osmanlı aydınlanmasının ve modernleşmesinin simgelerinden biridir. Akademik anlamda bir sanat eğitimi almayan Abdülmecid Efendi, çocuk yaşta askeri ve dini eğitim görmüş, binicilik, avcılık, eskrim ve nişancılıkta ustalaşmış, resme ve müziğe özel bir ilgi duymuştur. F

Hüseyin Avni Lifij
(1886 -1927)

Hüseyin Avni Lifij, Fransızcasını pekiştirmek için bir süre Alyans Israelit Okulu’na devam etti, İskender Ferit Bey’den özel ders aldı. Anatomi öğrenmek için Mülkiye Tıbbiyesi’ne, boya tekniğini öğrenmek için Eczacı Mektebi’nin fizik kimya derslerine dinleyici öğrenci olarak girdi. Osman Hamdi ve Abdülmecid Efendi’nin beğenmesi üzerine Paris’e gönderilecek öğrenciler listesine alındı. 1909’da Paris’e giderek École des Beaux-Arts’da Fernand Cormon Atölyesi’nde resim çalıştı. Boş zamanlarında Octave Denis Victor Guillonnet ve André Lecomte du Noüy’ün atölyelerine de devam etti. 1912’de İstanbul’a dönerek İstanbul Sultanisi’nde resim öğretmenliğine başladı.

İbrahim Çallı
(1882-1960)

Osmanlı Ressamlar Cemiyeti üyesi olan İbrahim Çallı 1906 yılında Sanayi-i Nefise Mektebi’ni bitirdi. 1910 – 1914 yıllar arasında Paris’e gitti, École des Beaux-Arts’da Fernand Cormon’la çalıştı.

Bedri Rahmi Eyüboğlu
(1911-1975)

Trabzon Lisesi’nde okurken öğretmeni Zeki Kocamemi ile resme başlayan (Ali Bedrettin) Bedri Rahmi Eyüboğlu ağabeyi Sabahattin Eyüboğlu’nun Paris’ten gönderdiği resim kitaplarıyla resme olan ilgisi ve bilgisi arttı. 1929’da girdiği Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nde Nazmi Ziya Güran ve İbrahim Çallı’nın öğrencisi oldu. 1931’de okulu bitirmeden Fransızcasını ilerletmek için ağabeyinin yanına Paris’e gitti. Sanat tarihi ile ilgilendi, Romantiklerden post-izlenimci sanatçılardan kopyalar yapan sanatçı Cézanne’dan etkilendi.

Giritli Hüseyin
(1873 – ?)

Darüşşafaka Lisesi’ni bitiren Giritli Hüseyin, bir yıl süreyle gönderildiği Paris Telgraf Okulu’ndaki eğitiminden sonra posta ve telgraf memuru olarak görev yaptı. Yıldız Sarayı ve bahçesinden yaptığı resimlerle tanınmaktadır.

Hikmet Onat
(1882-1977)

1903’te Heybeli Deniz Harp Okulu’nu bitiren Hikmet Onat, Ruhi Arel’le birlikte Sanayi-i Nefise Mektebi’nde resim derslerine devam etti. Bahriye fotoğrafçısı Ali Sami Bey’in yanında çalıştı.

Arif Bedii Kaptan
(1906 -1979)

İlk sanat çalışmalarına Deniz Harp Okulu’ndaki hocalarıyla başlayan Arif Bedii Kaptan, 1924’te mezun olduktan sonra resme olan tutkusu nedeniyle Nazmi Ziya Güran’dan özel dersler almaya başladı ve Güran’ın İzlenimci tekniğinden etkilendi.

Şefik Bursalı
(1903 – 1990)

1903 yılında Bursa’da doğan Şefik Bursalı, hocaları olan İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Feyhaman Duran, Namık İsmail ve Avni Lifij’in Türk Ressamlar Birliği sergilerine öğrenciyken katılmaya başladı. Daha sonra Avrupa’ya giden Bursalı birçok sanat merkezinde çalışma imkânı buldu. İzmir, Konya ve İstanbul liselerinde öğretmenlik yaptı. 1934-1936 yılları arasında Konya’da step karakterini yansıtan Selçuk, Mevlana konulu resimleriyle ün kazandı.

Malik Aksel
(1903-1987)

Ressam ve Sanat Tarihçisi Malik Aksel, 1903 (bazı kaynaklara göre 1901) Selanik doğumludur. Balkan Savaşları’nın ardından ailesi ile birlikte İstanbul’a yerleşir. 1918’de İstanbul Erkek Öğretmen Okulu’na başlayan Aksel, burada bir dönem öğretmenlik yapan ressam Şevket Dağ’ın etkisinde kalır ve resim üzerine eğitim hayatını devam ettirmeye karar verir.

Halil Paşa
(1857 – 1939)

Mekteb-i Fünûn-u Harbiye-i Şahane (Harp Okulu)’nun kurucularından Tophane Müşiri Ferit Selim Paşa’nın oğlu olan Halil Paşa, 1869’da girdiği Mühendishane-i Berrî-i Hümayun’u 1873’te bitirdi. Mülazımı Sani (teğmen) olarak Sultan Abdülaziz’in yaverliğini yaptı, padişah ona sarayda bir atölye hazırlatarak çalışmasını sağladı.

Osman Hamdi Bey
(1842-1910)

1842 yılında İstanbul’da doğan arkeolog ve ressam Osman Hamdi Bey, Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi’nin (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi) ve İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nin kurucusudur.
Şevket Dağ
(1875 – 1944)

Şevket Dağ, 1875 yılında İstanbul’un Küçük Mustafa Paşa Mahallesi’nde doğmuştur. İlk öğrenimini Aşık Paşa’da Hacı Ferhat Okulu’nda bitiren sanatçı, orta öğrenimini öğretmen okulunda tamamlamıştır.

Ratip Tahir Burak
(1904 – 1976)

1921’de Heybeliada Yüksek Denizcilik Okulu’nu bitiren Ratip Tahir Burak, İsmet İnönü’nün desteğiyle, Paris’te resim eğitimi gördü. Döndükten sonra resim öğretmenliği, çeşitli basın organlarında çizerlik yaptı. Resim etkisinin görüldüğü karikatürlerinde Osmanlı’dan gelen mizah ve karikatür anlayışının izleri görülmektedir

İbrahim Balaban

İbrahim Balaban, 1950’lerin içinden çıktığı köy yaşamı ve sorunlarını dile getiren köylü gerçekçiliğinin önemli bir temsilcisi olduğu kadar, bu yılların öne çıkan otodidakt / naif sanatçı topluluğunun da önemli sanatçıları arasında yer almıştır.

Halil Dikmen
(1906 -1964)

Halil Dikmen 1906 yılında İstanbul’da doğmuştur. Güzel Sanatlar Akademisi’ne girdikten sonra, İbrahim Çallı ve Hikmet Onat atölyelerinde resim çalışmıştır. Sanatçı buradaki eğitimini tamamladıktan sonra 1928 yılında Paris’e gönderilmiştir. Academie Julien’de Albert Laurens’ın ve Andre Lhote’un öğrencisi olmuştur. Paris’te üç yıl resim öğrenimi gördükten sonra 1931’de yurda dönüşünde, Kayseri ve Galatasaray Liseleri’nde resim öğretmenliği yapmıştır. 1937 yılında Resim ve Heykel Müzesi’ne müdür olarak atanmıştır.

Mehmet Ruhi Arel
(1880 – 1931)

Osmanlı Ressamlar Cemiyeti’nin kurucularından olan Mehmet Ruhi Arel, Bahriye Mektebi’ni 1900’da gemi mühendisi olarak bitirdi. 1903-1909 yılları arasında Sanayi-i Nefise Mektebi’nde Osman Hamdi ve Valeri’nin öğrencisi oldu. 1910’da Paris’e giderek École des Beaux-Arts’da Fernand Cormon’la çalıştı, I. Dünya Savaşı’nın başlaması üzerine İstanbul’a döndü. Şişli Atölyesi’nde savaş resimleri yapan ressam Galatasaray, Ankara ve Viyana Sergileri’ne katıldı. Bir dönem Sanay-i Nefise Mektebi’nde perspektif öğretmenliği de yapan Arel, çeşitli liselerde çalıştı.

Hoca Ali Rıza
(1858 – 1930)
Manzara, natürmort ve hayalden yaptığı resimlerle tanınan Hoca Ali Rıza, eğitimini Mekteb-i Harbiye’de tamamladı, Süleyman Seyyid ve Mösyö Kess’den resim dersleri aldı. Harbiye’de öğrenciyken başarıları nedeniyle II. Abdülhamid tarafından nişanla ödüllendirildi. 1885/1886’da mezun olduğunda öğrenim için İtalya’ya gönderilecekken Napoli’de çıkan bir kolera salgını nedeniyle bu olanağı kullanamadı. 1886’da Kuleli İdadisi’nde Osman Nuri Paşa’nın yardımcılığına atandı ve 1908’e kadar bu görevde kaldı.

Ali Sami Yetik
(1878-1945)

Mülkiye İdadi’sinden, Kuleli Askeri İdadisi’ne geçen Ali Sami Yetik, arkadaşı Mehmet Ali Laga’nın resim tutkusundan etkilendi ve hocası Osman Nuri Paşa’nın teşvikiyle resme başladı. 1898’de bitirdiği Harbiye’de Hoca Ali Rıza’nın öğrencisi oldu. Eyüp Baytar Askeri Rüştiyesi’nde görev yaparken 1900’de Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi ve figürü Valeri’den öğrendi. 1906 yılında mezun olduktan sonra farklı zamanlarda Harbiye’de, Kuleli İdadisi ve Koca Mustafa Paşa Askeri Rüştiyesi’nde resim öğretmenliği yaptı.

Diyarbakırlı Tahsin (Tahsin Siret)
(1875-1937)

Resme küçük yaşlarda Diyarbakır Rüştiyesi’nde başlayan Diyarbakırlı Tahsin, Kuleli İstanbul Askeri Lisesi’nde ressam Nuri Paşa’dan dersler aldı. Resim alanındaki yeteneği ile Hoca Ali Rıza’nın da takdirini gören sanatçı 1895 yılında harp okulunun süvari sınıfından mezun oldu.

Saim Özeren
(1900 – 1964)

1926’da Güzel Sanatlar Akademisi’ni bitiren Saim Özeren, İbrahim Çallı atölyesine devam etti ve 1924’te genç ressamların oluşturduğu Yeni Resim Cemiyeti Sergisi’nde eserleri sergilendi.